عوارض پرتو درمانی در سرطان پستان

عوارض پرتو درمانی در سرطان پستان

پرتو درمانی یکی از روش‌های درمانی رایج پس از جراحی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده در پستان یا سایر نواحی نزدیک است. با وجود اثربخشی این روش، پرتو درمانی می‌تواند برخی عوارض جانبی نیز داشته باشد:

• تغییرات پوستی: پوست ناحیه تحت درمان ممکن است قرمز، خشک، تحریک‌شده و یا حتی پوسته‌پوسته شود. این علائم شبیه به آفتاب‌سوختگی است و ممکن است چند هفته تا ماه‌ها پس از پایان درمان ادامه داشته باشد.
• خستگی: بسیاری از افراد پس از پرتو درمانی احساس خستگی شدید می‌کنند. این خستگی ممکن است تدریجی باشد و تا مدت‌ها پس از اتمام درمان ادامه پیدا کند.
• تورم و سفتی پستان: برخی افراد ممکن است با تورم یا سفتی در ناحیه پستان روبرو شوند. این مشکل ممکن است به دلیل تجمع مایعات لنفاوی (لنفادما) ایجاد شود.
• تغییرات در اندازه یا شکل پستان: پرتو درمانی می‌تواند باعث تغییراتی در ظاهر پستان شود. این تغییرات ممکن است شامل کوچک‌تر شدن یا سفت‌تر شدن پستان باشد.
• آسیب به بافت‌های اطراف: در برخی موارد، پرتو درمانی ممکن است به بافت‌های سالم اطراف پستان آسیب بزند. به عنوان مثال، پرتو می‌تواند به عضلات سینه، ریه‌ها و یا حتی قلب آسیب برساند (بسته به موقعیت تومور و شدت پرتو).
• ایجاد خطرات بلند مدت: در موارد نادر، افرادی که پرتو درمانی دریافت کرده‌اند، ممکن است در آینده در معرض خطر ابتلا به سرطان‌های ثانویه مانند سارکوم قرار بگیرند.

پیشگیری و کاهش عوارض پرتو درمانی

برای کاهش و پیشگیری از برخی عوارض جانبی مرتبط با پرتو درمانی، موارد زیر پیشنهاد می‌شوند:

• مراقبت از پوست: استفاده از کرم‌ها و مرطوب‌کننده‌های تجویز شده توسط پزشک می‌تواند به کاهش علائم تحریک پوستی کمک کند. از پوشیدن لباس‌های تنگ و همچنین قرار گرفتن در معرض مستقیم آفتاب خودداری کنید.
• تغذیه مناسب: داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل می‌تواند به بدن کمک کند تا با خستگی مقابله کند و بهبود یابد. مصرف مقدار کافی مایعات و مواد مغذی ضروری است.
• استراحت کافی: استراحت کافی و خواب منظم می‌تواند به کاهش خستگی ناشی از پرتو درمانی کمک کند.
• تمرینات ورزشی ملایم: فعالیت‌های بدنی ملایم مانند پیاده‌روی می‌تواند به کاهش خستگی و بهبود سلامت عمومی کمک کند. ورزش همچنین ممکن است به کاهش خطر لنفودما کمک کند.
• پایش منظم: پس از درمان، بیماران باید تحت نظر پزشک خود باشند تا هرگونه تغییرات یا عوارض احتمالی به موقع تشخیص داده شود.
• مدیریت استرس: انجام تمرینات آرامش‌بخش مانند یوگا و مدیتیشن می‌تواند به کاهش استرس و بهبود کیفیت زندگی در طول و پس از پرتو درمانی کمک کند.

تأثیرات روان‌شناختی و حمایت‌های لازم:

عوارض پرتو درمانی برای سرطان پستان می‌تواند تأثیرات عمیقی بر سلامت روان افراد داشته باشد. اضطراب ناشی از تغییرات بدنی، نگرانی‌های مربوط به پیش‌آگهی و ترس از بازگشت سرطان ممکن است به افسردگی و اختلالات اضطرابی منجر شود. ارائه مشاوره روان‌شناختی و حمایت‌های اجتماعی برای کاهش این مشکلات بسیار مؤثر است. بیماران می‌توانند با مراجعه به مشاور یا پیوستن به گروه‌های حمایتی، احساسات خود را مدیریت کنند و بهبود روانی را تسریع بخشند.

پرتو درمانی و عملکرد جنسی:

پرتو درمانی به ناحیه پستان ممکن است تأثیرات غیرمستقیمی بر عملکرد جنسی افراد داشته باشد. تغییرات بدنی و از دست دادن اعتماد به نفس به دلیل تغییر شکل یا اندازه پستان می‌تواند در برخی موارد باعث کاهش میل جنسی یا اختلال در رابطه جنسی شود. علاوه بر این، خستگی ناشی از درمان می‌تواند باعث کاهش انرژی و تمایل به فعالیت‌های جسمی شود. مشاوره زوج‌درمانی یا مراجعه به متخصصین مرتبط می‌تواند به بازسازی روابط و بهبود عملکرد جنسی کمک کند.

پرتو درمانی و ریسک عوارض قلبی:

برای افرادی که در سمت چپ پستان تحت پرتودرمانی قرار می‌گیرند، خطر عوارض قلبی ممکن است بیشتر باشد. این به دلیل نزدیکی پستان چپ به قلب است. اگرچه پرتودرمانی‌های مدرن به گونه‌ای طراحی شده‌اند که میزان آسیب به قلب و ریه‌ها را به حداقل برسانند، اما بیماران باید در طول و پس از درمان مراقب علائم مرتبط با مشکلات قلبی باشند و پیگیری‌های منظم قلبی‌عروقی را انجام دهند تا در صورت بروز هرگونه مشکلی، سریعاً اقدام شود.