درمان‌های شیمی‌درمانی و سیستمیک در سرطان پستان

درمان‌های شیمی‌درمانی و سیستمیک در سرطان پستان

مقدمه

سرطان پستان یکی از شایع‌ترین انواع سرطان در جهان است و همچنان چالش‌های فراوانی را برای حوزه پزشکی به همراه دارد. درمان این نوع سرطان نیازمند رویکردهای چندجانبه شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی و درمان‌های سیستمیک است. شیمی‌درمانی و درمان‌های سیستمیک به‌ویژه در مراحل پیشرفته بیماری یا برای کاهش خطر عود مجدد سرطان نقشی کلیدی ایفا می‌کنند. این درمان‌ها اثری گسترده بر کل بدن داشته و به روش‌های مختلف با رشد و تکثیر سلول‌های سرطانی مقابله می‌کنند. در این مقاله، به توضیح مفصل مسیر عمل شیمی‌درمانی، انواع درمان‌های سیستمیک، مزایا و معایب هر روش و ترندهای جدید در درمان سرطان پستان می‌پردازیم.

۱. شیمی‌درمانی در سرطان پستان

شیمی‌درمانی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین روش‌های درمان سیستمیک در مبارزه با سرطان شناخته می‌شود. این روش شامل استفاده از داروهایی است که برای کشتن سلول‌های سرطانی یا مهار رشد آن‌ها طراحی شده‌اند. شیمی‌درمانی با تداخل در توانایی سلول‌های سرطانی برای رشد و تقسیم، عمل می‌کند که از خصوصیات کلیدی سلول‌های سرطانی به حساب می‌آید.

انواع داروهای شیمی‌درمانی

• داروهای سیتوتوکسیک: این داروها که شامل داروهایی مانند دوکسورابیسین، سیکلوفسفامیدو تکسان ها هستند، به سرعت سلول‌های در حال تقسیم را هدف قرار می‌دهند و می‌کوشند تا این سلول‌ها را از بین ببرند. این داروها هم بر روی سلول‌های سرطانی و هم سلول‌های سالمی که به سرعت در حال تقسیم هستند تاثیر می‌گذارند که علت بسیاری از عوارض جانبی شیمی‌درمانی می‌باشد.

داروهای شیمی درمانی هستند، به سرعت سلول‌های در حال تقسیم را هدف قرار می‌دهند و می‌کوشند تا این سلول‌ها را از بین ببرند. این داروها هم بر روی سلول‌های سرطانی و هم سلول‌های سالمی که به سرعت در حال تقسیم هستند تاثیر می‌گذارند که علت بسیاری از عوارض جانبی شیمی‌درمانی می‌باشد.

• داروهای هدفمند: مانند تراستوزوماب (هرسپتین)و لاپاتینیب، که به گونه‌ای طراحی شده‌اند که مولکول‌های خاصی را که در رشد سلول‌های سرطانی نقش دارند، مسدود کنند. این درمان‌ها برخلاف شیمی‌درمانی سنتی، کمتر سمی بوده و مشخصاً سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند.
• داروهای هورمونی: این دسته از داروها برای سرطان‌های پستان که گیرنده‌های هورمونی دارند، موثر هستند؛ جایی که رشد سلول‌های سرطانی توسط هورمون‌هایی مانند استروژن تحریک می‌شود. داروهایی مانند تاموکسیفنو مهارکننده‌های آروماتاز (مانند آناستروزول و لتروزول) تولید یا گیرنده‌های این هورمون‌ها را مسدود می‌کنند و رشد سرطان را کاهش می‌دهند.

مکانیزم‌های عملکرد شیمی‌درمانی

• آسیب به DNA: بسیاری از عوامل شیمی‌درمانی مانند دوکسورابیسینو سیکلوفسفامید با ساختار DNA سلول سرطانی تداخل کرده و مانع از تکثیر آن می‌شوند، در نتیجه باعث مرگ سلول می‌شوند.
• مهار تقسیم سلولی: داروهایی مانند تاکسان‌هاکه از تشکیل میکروتوبول‌ها جلوگیری می‌کنند که برای تقسیم سلولی ضروری هستند.
• مسدود کردن مسیرهای مولکولی: برخی داروها مانند هرسپتین، گیرنده HER2 را هدف قرار داده و سیگنال‌هایی که رشد تومور را ترغیب می‌کند، مسدود می‌کنند.

۲. درمان سیستمیک در سرطان پستان

درمان‌های سیستمیک شامل شیمی‌درمانی، درمان‌های هدفمند و ایمنی‌درمانی است که به درمان کل بدن پرداخته، بر خلاف درمان‌های محلی که بر ناحیه خاصی تمرکز دارند. این درمان‌ها زمانی که سرطان به فراتر از پستان گسترش یافته یا به عنوان درمان تکمیلی برای کاهش خطر بازگشت بیماری استفاده می‌شود.

شیمی‌درمانی به عنوان درمان سیستمیک

شیمی‌درمانی علاوه بر استفاده به عنوان درمان مستقل، به عنوان درمان نئوادجوانت (قبل از جراحی) و ادجوانت (بعد از جراحی) نیز کاربرد دارد.

• شیمی‌درمانی نئوادجوانت: در این روش، شیمی‌درمانی قبل از جراحی به منظور کاهش اندازه تومور انجام می‌شود تا جراحی آسان‌تر و موثرتر شود.
• شیمی‌درمانی ادجوانت: پس از جراحی، به منظور از بین بردن سلول‌های باقی‌مانده سرطانی و کاهش خطر عود به کار می‌رود.

درمان هدفمند در سیستمیک تراپی

درمان‌های هدفمند به مولکول‌ها یا جهش‌های ژنتیکی خاصی که باعث رشد سرطان می‌شوند حمله می‌کنند.

• تراستوزوماب: برای سرطان‌های پستان HER2 مثبت استفاده می‌شود و رشد سلول‌های سرطانی را با مسدود کردن گیرنده HER2 متوقف می‌کند.
• پرتوزوماب: معمولاً به همراه تراستوزوماب استفاده می‌شود و یک بار دیگر گیرنده HER2 را هدف قرار می‌دهد.
• پالبوسیکلیبو اورولیموس: در سرطان‌های گیرنده هورمونی مثبت و HER2 منفی استفاده می‌شود و نقاط خاصی از چرخه سلولی را برای جلوگیری از تکثیر سلول‌های سرطانی هدف قرار می‌دهند.

ایمنی‌درمانی در سرطان پستان

ایمنی‌درمانی به خصوص برای سرطان پستان سه‌گانه منفی (TNBC) که فاقد گیرنده‌های استروژن، پروژسترون و HER2 می‌باشد، یک حوزه نوظهور است. پمبرولیزوماب (کیترودا) و آتزولیزوماب (تسنکوی) بازدارنده‌های ایمنی هستند که به سیستم ایمنی کمک می‌کنند تا سلول‌های سرطانی را شناسایی و از بین ببرد.

۳. نقش مهم شیمی‌درمانی در درمان‌های کمکی و نئوادجوانت

تصمیم به استفاده از شیمی‌درمانی در تنظیمات نئوادجوانت یا ادجوانت تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله اندازه تومور، درجه، وضعیت گیرنده هورمونی و وضعیت HER2 قرار دارد.

• شیمی‌درمانی نئوادجوانت: این روش برای تومورهای بزرگتر یا آن‌هایی که به سختی به جراحی پاسخ می‌دهند مفید است. با کوچک کردن تومور، علاوه بر بهبود نتایج جراحی، ارزیابی پاسخ تومور به شیمی‌درمانی را نیز تسهیل می‌کند و به هدایت تصمیمات درمانی آینده کمک می کند.
• شیمی‌درمانی ادجوانت: پس از برداشتن تومور، شیمی‌درمانی ادجوانت برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده که ممکن است از طریق تصویربرداری قابل مشاهده نباشند، اما می‌تواند به عود منجر شود، به کار می‌رود. این روش معمولاً برای بیمارانی با سرطان‌های پرخطر مانند گره لنفاوی مثبت یا تومورهای گیرنده‌های هورمونی منفی توصیه می‌شود.

۴. عوارض جانبی شیمی‌درمانی و درمان‌های سیستمیک

شیمی‌درمانی و درمان‌های سیستمیک به دلیل حمله به سلول‌های نرمال و سالم بدن به همراه سلول‌های سرطانی، دارای عوارض جانبی قابل توجهی هستند. این عوارض معمولاً به دلیل اثرات داروها بر سلول‌های سالمی است که به سرعت تقسیم می‌شوند.

• حالت تهوع و استفراغ: از جمله شایع‌ترین و نگران‌کننده‌ترین عوارض جانبی که می‌توان با داروهای ضدتهوع مدیریت کرد.
• ریزش مو (آلوپسی): بسیاری از داروهای شیمی‌درمانی باعث ریزش مو می‌شوند که معمولاً موقتی است اما از نظر احساسی برای بسیاری از بیماران چالش‌برانگیز است.
• خستگی: یکی از عوارض گسترده و اغلب ناتوان‌کننده، که ممکن است مدت‌ها پس از پایان شیمی‌درمانی ادامه داشته باشد.
• سرکوب مغز استخوان: بسیاری از داروهای شیمی‌درمانی تولید سلول‌های خونی را کاهش داده و خطر عفونت، کم‌خونی و خونریزی را افزایش می‌دهند.
• ** نوروپاتی**: برخی از داروهای شیمی‌درمانی مانند تاکسان‌هاممکن است باعث آسیب عصبی شود که منجر به بی‌حسی یا سوزن شدن در دست‌ها و پاها می‌شود.
• عوارض قلبی: برخی از داروها، به ویژه دوکسوروبیسین، می‌توانند در طول زمان به قلب آسیب وارد کنند.

مدیریت عوارض جانبی

مدیریت عوارض جانبی بخش مهمی از مراقبت‌های شیمی‌درمانی است. مراقبت‌های حمایتی شامل استفاده از فاکتورهای رشد برای تحریک تولید گلبول‌های سفید و داروها برای کنترل حالت تهوع ضروری است. برای ریزش مو، بیماران ممکن است در جلسات شیمی‌درمانی از کلاه‌های خنک‌کننده استفاده کنند و برای خستگی، تغییرات سبک زندگی مانند استراحت و تغذیه مناسب توصیه می‌شود.

۵. پیشرفت‌های نوظهور در درمان‌ها و تحقیقات بالینی

چشم‌انداز شیمی‌درمانی و درمان‌های سیستمیک به سرعت در حال تحول است. محققان به طور مداوم به بررسی ترکیبات دارویی جدید و همچنین درمان‌های هدفمندتر برای افزایش نتایج درمانی و کاهش عوارض جانبی ادامه می‌دهند. پزشکی شخصی‌سازی‌شده یکی از زمینه‌های نوظهور است که در آن تست‌های ژنتیکی می‌تواند درمان‌های شیمی‌درمانی و سیستمیک را برای هر بیمار خاص تنظیم کند و هم کارایی و هم ایمنی را بهبود بخشد.

ترکیب درمان‌ها

یکی از رویکردهای امیدوارکننده استفاده از ترکیب درمان‌ها است که در آن شیمی‌درمانی با درمان‌های هدفمند یا ایمنی‌درمانی ترکیب می‌شود. آزمایشات بالینی به بررسی استفاده از این ترکیب‌ها برای افزایش اثربخشی به‌ویژه در سرطان‌های سخت‌تر مانند سرطان پستان سه‌گانه منفی می‌پردازند.

نتیجه‌گیری

شیمی‌درمانی و درمان‌های سیستمیک همچنان در خط مقدم درمان سرطان پستان قرار دارند. این درمان‌ها مزایای مهمی در مدیریت و کاهش عود بیماری دارند و همچنین چالش‌های منحصر به فردی را به همراه دارند که با پیشرفت فناوری و افزودن گزینه‌های جدید درمانی بیش از پیش بهبود خواهند یافت. نقش جدید در درمان‌های ترکیبی و پژوهش‌های جدید در پزشکی شخصی‌سازی‌شده، امیدهای تازه‌ای برای بیمارانی ایجاد می‌کند که به گزینه‌های درمانی با حداقل عوارض جانبی نیاز دارند. فهم دقیق مکانیزم‌های مختلف و به‌کارگیری آن‌ها در درمان‌ها، در نهایت می‌توانند به بهبود نتایج بیماران و ارتقای کیفیت زندگی آن‌ها منجر شوند.